Görsel Dezenformasyon: Artık “Gözümle görmeden inanmam!” Demeyin
Yapay zekâ uygulamalarının gün geçtikçe daha da popülerleşmeye başladığı günümüzde görseller üzerinde toplumu yanıltıcı müdahaleler yapmak da kolaylaşır hale geldi. Bu noktada “görsel” derken vurgulamak istediğim kavram fotoğraf, resim, video, animasyon ve grafik gibi gözle görebildiğimiz insan eliyle oluşturulan ya da yapay zekâ uygulamalarına yaptırılmış her şeyi kapsıyor. Görsel oluşturma konusunda her geçen yıl bir ileri seviyeye taşınan uygulamalar ve programlar, sayfalarca metinle anlatılmak istenen bir konuyu tek bir karede özetleyerek bireylere çok daha inandırıcı bir anlatım sunuyor.
PHOTOSHOP YILLARDIR POPÜLERLİĞİNİ KAYBETMİYOR
Hayatınız boyunca çoğunuz “fotoşop” kelimesini duymuşsunuzdur. Genellikle gerçekliğine inanılmayan bir fotoğraf görüldüğü zaman “Gerçek değil bu, fotoşop!” derler. Photoshop programı kullanıma sunulduğu günden bu yana özellikle fotoğraf manipüle etme noktasında uygulayıcının da yeteneklerine bağlı olarak çok fazla imkân sunuyor. Photoshop yazılımı sayesinde yapay zekâ uygulamalarının çıktığı zamana kadar çok fazla görsel içerik manipülasyona uğrayarak topluma gerçekmiş gibi sunuldu. Ancak yapay zekâ uygulamalarının gün geçtikçe gelişmesi Photoshop yazılımının pabucunu dama attı diyemeyiz. Photoshop yazılımının geliştiricileri de “Firefly” adlı yapay zekâyı Photoshop’a entegre ederek programın hayatta kalmasını sağladılar ve Photoshop aylar önce güncellediği “CC 2024” sürümüyle görsel camianın vazgeçilmez programlarından birisi olarak kullanılmaya devam ediyor.
TEHLİKE SAÇAN TEKNOLOJİ: DEEPFAKE
Deepfake, İngilizce ‘derin’ anlamına gelen ‘deep’ ile ‘sahte’ anlamına gelen ‘fake’ kelimelerinin birleşimi ile oluşturulmuş bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Özellikle bir videodaki kişinin yüzünü başkasının yüzü ile değiştirmek istediğiniz zaman deepfake teknolojisi devreye giriyor. Çeşitli yapay zekâ sistemlerinin ve makine öğrenme teknolojisinin kullanılmasıyla elde edilen bu deepfake içerikler en çok videolar üzerinde manipülasyon yapmak isteyen kişilerin kullanım alanına giriyor.
Günümüzde özellikle siyasi aktörlerin ve ünlü kişilerin görüntüleri üzerinde yanıltıcı bir düzenleme yapılmak istendiği zaman deepfake yoğun bir ilgi görüyor. Aynı zamanda reklam ve film sektörüne de yön verebilecek olan bu teknoloji bireylerin özel hayatlarındaki teknolojik uygulamaları için ise risk saçıyor diyebiliriz. Bu nedenle deepfake teknolojisinin yasal sınırlamalara bağlı olarak kullanılması ve bu konuda adımlar atılması herkes adına faydalı olacaktır.
GÖRSEL YAPAY ZEKÂ ARAÇLARI NELER YAPIYOR?
İnternet ortamında her geçen gün yeni bir yapay zekâ aracı ile tanışıyoruz. Bunların bazıları metin tabanlı yapay zekâ uygulaması olarak karşımıza çıkarken bazıları ise görsel tabanlı olarak karşımıza çıkıyor. Görsel üretme amacıyla kullandığımız yapay zekâ araçları bir görselde iyileştirme yapmamızı sağladığı gibi sizin verdiğiniz komutları dikkate alarak istekleriniz doğrultusunda oluşturduğu bir görseli de sizlere sunabiliyor. Buradan anlayacağınız gibi iki satırlık bir komut ile yapay zekânın sizin hayal gücünüzün de ötesinde görseller üretebileceğini tahmin ediyorsunuzdur.
Görsel tabanlı yapay zekâ uygulamaları sosyal medya ve görsel tasarım gibi alanlarda yardımcı bir araç olarak kullanılabileceği gibi görsel dezenformasyon oluşturulmak amacıyla da kullanılabiliyor. Örneğin, bir tasarımcının afiş çalışmasında kullanabileceği 3 boyutlu bir görsel bu araçlar sayesinde hızlıca oluşturulabilir ve bu durum bazı meslekler için zaman tasarrufu açısından olumlu bir etki sağlayacaktır. Ancak gerçek olmayan bir görselin yapay zekâ ile oluşturulması ve topluma sunulması ise görsel açıdan bir dezenformasyona neden olacaktır.
Yapay zekâ ile oluşturulan görsellerin günümüzde eğlence amacıyla da sosyal medyada yer aldığını görebiliyoruz. Bu konuya ülkemizin gündeminden bir örnek vermek gerekirse, Türkiye’nin ilk astronotu olan Alper Gezeravcı 17 Ocak 2024 tarihinde uzay yolculuğuna çıktı. Bu haberin duyurulmasıyla birlikte yapay zekâ ile oluşturulan “uzayda mangal yakan Türk astronot, uzayda bacak bacak üzerine atarak çay içen Türk astronot, uzayda tozlu cama ‘beni yıka’ yazan Türk astronot” temalı görseller sosyal medyada karşımıza çıkmaya başladı.
Teknoloji dipsiz bir kuyu… Güzel amaçlarla kullanırsanız hem kişisel gelişiminize hem de topluma fayda sağlamış olursunuz.